Circulaire vlonders maken de Steilrand nóg leuker voor mens en dier

Als je denkt dat Rotterdam alleen bestaat uit wolkenkrabbers, tegels en asfalt, heb je het flink mis. Naast de parken en het Kralingse Bos schuilt er in het noorden nog een parel van de stad: De Steilrand. Een bijzonder landschap van 13,5 kilometer lang, bestaande uit de oevers van voormalige veenplassen. Het ontstond na het afgraven van het veen, dat vroeger als brandstof werd gebruikt. De gemeente Rotterdam maakt dit gebied de komende tijd nóg mooier en aantrekkelijker. Niet alleen voor mensen, maar ook voor planten en dieren. De Steilrand begint steeds meer tot leven te komen, bijvoorbeeld door de nieuwe circulaire vlonders op 3 openbare plekjes aan de Strekkade. Deze plekken zagen er voorheen onverzorgd uit, ze werden modderig als het regende en er was geen vrij zicht op de plas. Bovendien sloeg het water steeds meer van de oever weg. Samen met aannemer GKB pakte de gemeente Rotterdam deze plekken daarom aan,  met aandacht voor duurzaamheid en natuur.

Aan de slag met circulaire vlonders
Je vindt nu op de Steilrand dus iets heel bijzonders: circulaire vlonders. Ze zijn niet alleen mooi, maar ook duurzaam en mens- en natuurvriendelijk! Met deze vlonders creëren we meer plekken in de buitenruimte waar je even kunt zitten in de zon. Of een wandeling kunt maken als je behoefte hebt aan een frisse neus. En het beste? Deze vlonders, en de bankjes erbij, zijn gemaakt van hergebruikt materiaal. Projectmanager Sophie Hooijmans van de gemeente Rotterdam en GKB-werkvoorbereider Eric Braal nemen je mee door het hele proces.

Het hele jaar door moddervrij wandelen
Sophie vertelt: ‘Het doel van de vlonders was om in elk seizoen een moddervrije toegang te bieden tot 3 plekken langs De Steilrand. Zo hoef je in de herfst en winter niet met je voeten in de modder te staan als je van het vrije uitzicht over de plas wilt genieten. Dit wilden we op een zo duurzaam mogelijke manier doen.’ De gemeente Rotterdam heeft namelijk de ambitie om in 2050 volledig circulair te zijn. Als je dan gaat bouwen in de buitenruimte, is het goed om stil te staan bij duurzame materiaalkeuzes. Rotterdam barst namelijk van de waardevolle grondstoffen en materialen. Bewuster omgaan met deze grondstoffen en ze beter benutten levert enorme voordelen op voor het klimaat, maar ook kansen voor de Rotterdamse economie, en dus waarde voor de Rotterdammers. ‘Dus niet zomaar hout kopen, maar werken met wat er al is. We hergebruiken materialen uit de regio om grondstoffen en CO₂-uitstoot te besparen. En om te laten zien dat circulair bouwen werkt. Die kennis delen we graag, in de hoop ook anderen te inspireren', zegt Sophie.

Alle kleine beetjes helpen
Die inspiratie is een terugkerend thema binnen dit project. Circulair bouwen kan op verschillende niveaus. Het kan groots, door een volledig gerecycled gebouw neer te zetten, maar ook met kleinere projecten maak je impact. ‘We hebben nu een goed voorbeeld van wat we allemaal kunnen doen met circulariteit binnen De Steilrand en de rest van de stad. Alle kleine beetjes helpen. Je zet geen volledig gerecycled gebouw neer, maar het is een mooi icoon in het circulaire palet van de stad’, legt Sophie uit.

Circulaire samenwerking
En zo’n project lijkt misschien op het eerste gezicht eenvoudig, maar er komt een hoop bij kijken. Van landschapsarchitecten en ecologen tot procedures bij Stadsbeheer en vergunningen: er zijn allerlei expertises nodig om ervoor te zorgen dat alles klopt en goed verloopt. De wijkraad en de omwonenden waren bijvoorbeeld ook betrokken bij het maken van de plannen. Die samenwerkingen zorgden voor de perfecte combinatie van duurzaamheid met creativiteit en gebruikersvriendelijkheid. Om dat allemaal goed te laten verlopen, moet de aannemer ook meedoen. De gemeente ging daarom op zoek naar een partij die niet alleen goed is in het vak, maar ook maatschappelijk betrokken is. Met een hart voor mens, natuur en duurzaamheid. Uiteindelijk kwam Sophie terecht bij GKB, waar Eric werkzaam is.

Van wilgentakken tot het gebruik van klei
‘We kregen een vraag vanuit de gemeente die helemaal bij ons paste. Het was voor in de buitenruimte en het moest allemaal over water. Een flinke uitdaging, maar die sprak ons meteen aan’, vertelt Eric. ‘De grond was heel drassig en moest eerst opgehoogd worden, met klei. Ook was het belangrijk om rekening te houden met het broedseizoen. Dus werkten we met een daarop afgestemd tijdschema en bijzondere snufjes zoals geluiden die voorkwamen dat dieren op onveilige plekken gingen broeden.’

Toch is het interessantste stuk van het verhaal dat GKB bijna helemaal met hergebruikte materialen werkte. Denk bijvoorbeeld aan dekplanken van eerdere projecten, meerpalen uit de Rotterdamse havens en zelfs wilgentakken die tijdens het snoeien waren overgebleven. Al deze materialen zijn niet zomaar gevonden: GKB bewaart bruikbare restmaterialen van eerdere projecten in hun eigen opslag. Wanneer zich een nieuw project aandient, bekijken ze daar eerst welke stukken hout geschikt zijn, zagen die op maat, schaven ze glad en controleren ze zorgvuldig op kwaliteit en stevigheid. ‘We kijken steeds opnieuw wat we kunnen maken van wat we nog hebben liggen. Zo bouwden we de vlonders als een soort groot bouwpakket, samengesteld uit bestaande materialen’, vertelt Eric trots.

Werken met wat je hebt
De gemeente moest daardoor ook flexibel omgaan met het ontwerp van de vlonders. Sophie vertelt hier meer over: ‘Het ontwerp moest hier en daar worden aangepast, omdat GKB niet alle lengtes hout beschikbaar had.’ Eric vult aan: ‘Laat een aannemer vroeg meedenken met het ontwerp. Hij ziet mogelijk sneller dat er materiaalbeperkingen zijn en dat voorkomt dat er later nog aanpassingen nodig zijn.

Omarmd door de wijk
Zowel Sophie als Eric kijken terug op een fijne samenwerking en een mooi resultaat. Er was veel direct contact, er konden snel wijzigingen plaatsvinden als het nodig was, en het voelde als een hecht team. Sophie vertelt trots hoe omwonenden nu gebruik maken van de vlonder: ‘Bewoners uit de achtergelegen wijk gebruiken de plek als onderdeel van hun vaste rondje als ze de hond uitlaten en stelletjes gebruiken de plek om weg te dromen bij het uitzicht.’ Deze positieve reacties geven ook Eric energie om meer circulaire projecten te doen. Wat hen betreft is het circulaire doel ook geslaagd: het project laat zien dat je met hergebruikte materialen niet alleen iets moois kunt maken, maar ook iets stevigs, functioneels en geliefds. De vlonders zijn daarmee niet alleen een plek om te ontspannen, maar ook een tastbaar bewijs dat circulair bouwen in de praktijk werkt.

En nu verder!
De toekomstmuziek klinkt zeker circulair, als het aan Sophie en Eric ligt. ‘Denk creatief, grijp kansen voor ecologische meerwaarde en betrek je aannemer in het ontwerp’, zegt Sophie. Eric wil graag aan zijn mede-aannemers meegeven om ook aan de slag te gaan met circulair bouwen: ‘Demonteer materialen, in plaats van slopen. Ga gewoon beginnen! Zaag en schuur en pas het ontwerp aan op de materialen die je hebt.’

Zelf de vlonder bezoeken? Lees hier meer.