Evenementenorganisatoren schroeven hun circulaire ambities verder op

Rotterdam wil van circulair consumeren de standaard maken. Oftewel, zo min mogelijk verspilling van voedsel en materialen. Een uitgelezen kans om circulair gedrag te stimuleren, zijn evenementen en festivals in de stad: bij elkaar trekken zij jaarlijks ruim twee miljoen bezoekers. Een groep evenementenorganisatoren ging afgelopen jaar een uitdaging aan, de Cup Challenge: zo min mogelijk plastic bekers op de grond of in de prullenbak, door met een bekerretoursysteem te werken. Begin november evalueerden ze de challenge. “Als je ziet waar we vandaan komen, is dit pure winst.”

In maart 2025 kwamen de evenementenorganisatoren voor het eerst bij elkaar, tijdens een workshop over de nieuwe wetgeving rond single use plastics (SUP). Die schrijft voor dat evenementen op den duur alleen nog maar herbruikbare plastic bekers mogen gebruiken. Om zich daarop voor te bereiden, verkenden de organisatoren de alternatieven voor wegwerpbekers. Rotterdam Festivals en Rotterdam Circulair ondersteunen hen daarbij. Joost Trines van Rotterdam Festivals: “We kiezen voor de wortel in plaats van de stok: we leggen de organisatoren niets op, maar helpen hen. Want zij doen het niet alleen vanwege de SUP-regels hoor, ze willen ook graag bijdragen aan een schone stad.”

Verschillende statiegeldsystemen

Organisatoren van negentien festivals en evenementen deden mee aan de Cup Challenge 2025. Op elf evenementen werd de hardcup gebruikt, op acht de softcup. Hardcups zijn bekers van hard plastic, die meerdere keren gewassen en opnieuw gebruikt kunnen worden. Softcups zijn van zacht plastic en worden na gebruik ingezameld en gerecycled tot nieuwe bekers. Bij beide systemen was de grootste uitdaging voor de organisatoren: hoe zorg je dat bezoekers de bekers op de juist plek inleveren, in plaats van deze in de prullenbak of op de grond te gooien? De organisatoren experimenteerden hiervoor met verschillende statiegeldsystemen, met wisselend succes. Maar: “Bij alle deelnemende evenementen bij elkaar kwam gemiddeld 84 procent van de bekers retour”, aldus Joost. “Dat is voor een pilotjaar een hartstikke goed resultaat.”

Retourpinnen kost tijd

Zo ging bij het evenement Rotterdam Pride slechts één procent van de plastic bekers verloren. Al plaatst organisator Marjolein Schippers daar wel een kanttekening bij. “We hadden naast plastic bekers ook flesjes en blikjes in omloop, dus het beeld is wat vertekend. Maar we hebben ons best gedaan om zo veel mogelijk hardcups retour te krijgen, met duidelijke borden, doneerbakken op strategische plekken en een team van vrijwilligers dat bekers verzamelde.” Het viel Marjolein wel tegen dat het bekerretoursysteem meer tijd kost, vooral qua toelichting. “We vroegen één euro vijftig statiegeld, waarvan mensen bij het inleveren van de laatste beker één euro terugkregen. Die vijftig cent gebruikten we voor het financieren van onder andere de doneerbakken en de huur en het reinigen van de bekers. Daar kwamen veel vragen over aan de bar. En ook het retourpinnen van die euro kostte handling, en dus tijd.”

Speciale Uitagenda-beker

Joost verwacht dat het bekerretoursysteem de komende jaren steeds minder toelichting zal vergen en dus minder extra tijd zal kosten. Want behalve allerlei nuttige lessen, leverde de pilot nog iets op: een speciale Rotterdamse hardcup, de Uitagenda-beker. “Al aan het begin van de challenge werd geopperd dat een universeel systeem voor alle festivals in de stad fijn zou zijn. Bezoekers snappen dan sneller wat de bedoeling is en raken eraan gewend, in plaats van dat elk evenement met een ander retoursysteem werkt.” Rotterdam Festivals liet daarom een beker ontwikkelen met het Uitagenda-logo erop, die overal voor één euro vijftig werd uitgegeven, met één euro statiegeld retour. “De bekers komen in kratten; verzegelde kratten hoef je niet te af te rekenen. Als evenement betaal je dus alleen voor het transport, de schoonmaak en eventuele vervanging van beschadigde of kwijtgeraakte bekers.“

Vijf kilometer kade is uitdaging

Ludo Kruiper en zijn collega’s, organisatoren van de Wereldhavendagen, werkten voor het tweede jaar op rij met het hardcupsysteem. “We hadden dit jaar een retourpercentage van 67 procent. Dat is minder in 2024, maar we hebben dit jaar ook het dubbele aantal bekers in omloop.” Toch is Ludo niet tevreden. “Wij blijven aanlopen tegen de omvang van ons terrein: het is uitgestrekt over maar liefst vijf kilometer kade. Dus mensen halen een drankje en gaan aan de wandel. We hadden geen speciale inleverbakken; mensen moesten terug naar een van de bars om hun beker om te ruilen of in te leveren. Dat is een verbeterpunt voor volgend jaar. Al hebben we dan voor die vijf kilometer wel heel veel bakken nodig.” Zijn collega Caroline Groote is positiever over het resultaat van de pilot. “Als je kijkt naar waar we vandaan komen – plastic bekers die allemaal de prullenbak in gingen – dan is dit wel 67 procent winst.”

Subsidie wordt minder vrijblijvend

Linda van Rij was vanuit haar rol als transitieregisseur kunststoffen bij de gemeente Rotterdam ook betrokken bij de challenge. Ze kijkt tevreden terug. “Ik ben allereerst blij verrast over het aantal deelnemers. En gemiddeld 84 procent retour vind ik een mooi resultaat, zeker voor een eerste jaar. Het is ook geen ‘falen’ als het niet helemaal lukt, dat hoort bij een transitie. Zowel organisatoren, hun personeel, als bezoekers moeten eraan wennen.” Haar afdeling Rotterdam Circulair heeft – net als Rotterdam Festivals – ook voor volgend jaar budget gereserveerd om evenementen te ondersteunen. Dat blijft nog even nodig, hoort Linda tijdens de evaluatie. “Het bekerretoursysteem vergt een investering in de huur, het transport en de schoonmaak van de bekers, plus eventuele inleverbakken en publieksvoorlichting. We snappen dat dat lastig is zonder subsidie. Maar onze bijdrage wordt komend jaar wel minder vrijblijvend, want we zien dat het systeem werkt. En dat het bijvoorbeeld veel schoonmaakkosten achteraf voorkomt.”

Ambitie: retourpercentage omhoog

Alle aanwezige evenementenorganisatoren gaan ook komend jaar met het bekerretoursysteem werken. Zo ook Mitchel Samson, organisator van het Keti Koti Festival. “Afgelopen jaar was ons retourpercentage slechts vijftig procent. We vroegen dan ook geen statiegeld voor de bekers, omdat we het evenement toegankelijk willen houden. Maar ook wij moeten eraan geloven, de norm gaan volgen – wij willen óók een schone stad. Het retourpercentage laat zien dat we komend jaar wellicht toch statiegeld moeten gaan vragen.” Dat sluit aan bij de ambitie van Rotterdam Festivals en Rotterdam Circulair. Linda: “Komend jaar willen we vooral het retourpercentage verhogen bij de evenementen die meededen aan de challenge. Daarnaast moedigen we natuurlijk ook alle andere Rotterdamse evenementen aan om het systeem te gaan gebruiken.”