“HouTbaar bouwen: biobased als nieuwe basis voor de bouw”

Anders ontwerpen, anders bouwen en anders wonen. Dat is nodig om Rotterdam in de toekomst een leefbare stad te houden. Maar hoe doe je dat dan? Die vragen en nog heel veel meer stonden centraal tijdens het Rotterdamse Stadmakerscongres 2024. De stad staat voor grote uitdagingen om voldoende woningen te bouwen ziet ook wethouder Zeegers. Om dat te doen is creativiteit van alle partijen nodig. Bij die ontwikkeling van de stad moeten we rekening houden met de mensen die de stad maken.

Directeur Stadsontwikkeling van de gemeente Hermen Borst vraagt de aanwezige ontwerpers en ontwikkelaars zich niet alleen af te vragen wat een project nodig heeft van de (vitale) systemen in de stad maar vooral ook wat projecten aan het systeem kunnen bijdragen.

Aan diverse tafels werden deelonderwerpen verder uitgediept. Onder leiding van Hanneke van der Heijen van Rotterdam Circulair ging te gesprek over HouTbaar bouwen: biobased als nieuwe basis voor de bouw.Een van de inzichten: In de sector worden veel aannames gedaan en de voordelen van biobases bouwen zijn onvoldoende bekend.

“HouTbaar bouwen: biobased als nieuwe basis voor de bouw”

Aan de tafel van gespreksleider Hanneke van der Heijden (Rotterdam Circulair) zit een enthousiast en gemêleerd gezelschap – van architect tot adviseur, en van student tot directeur. Het doel? Samen verkennen hoe biobased bouwen kan bijdragen aan een circulaire en duurzame toekomst voor de bouw.

Hanneke opent het gesprek met een voorstelronde. Iedereen benoemt in één woord zijn of haar associatie met biobased bouwen. De woorden die voorbij komen, zijn veelzeggend en hoopvol: “leven”, “groeien”, “toekomst”, “must”...

Valkensteyn: bouwen met visie

Carlijn Stoof (Woonstad Rotterdam) trapt af met een pitch over Valkensteyn, een hout- en hoogbouwproject dat aansluit bij de duurzaamheidsdoelen van woningcorporatie Woonstad.

De komende tien jaar wil Woonstad 5.000 nieuwe woningen realiseren, zonder de CO2-footprint te vergroten. Circulair bouwen met biobased materialen is hierbij een belangrijk speerpunt om dat doel te kunnen halen.

Valkensteyn wordt in het eerste kwartaal van 2025 opgeleverd: 82 middenhuurwoningen, zonder dat de hogere bouwkosten worden doorberekend aan huurders. Het project laat zien wat mogelijk is dankzij de vasthoudendheid van een bevlogen projectleider, die geïnspireerd raakte door de Tegenlicht-uitzending over houtbouw. Woonstad deelt de lessen uit dit project graag om andere partijen op weg te helpen.

Duurzaamheid begint bij efficiëntie

Chantal van Schaik (Holland Houtland), die zichzelf met een knipoog “influencer van biobased bouwen” noemt, legt de nadruk op materiaalefficiëntie. Prefab oplossingen in nieuwbouw – zowel grondgebonden als gestapeld – maken het mogelijk om binnen planetaire grenzen te bouwen. Maar ook bestaande woningen verdienen aandacht: ruim 2,5 miljoen huizen zijn slecht geïsoleerd. Chantal pleit voor biobased isolatie, dat niet alleen energiezuiniger geproduceerd wordt, maar ook gezonder en net zo geschikt is voor prefab toepassingen. Ze krijgt bijval van een van de ontwikkelaars aan tafel dat biobased isoleren eigenlijk een no brainer is. Het heeft grote bouwfysische voordelen bijvoorbeeld in monumenten. En het heeft ook nog gezondheidsvoordelen.

De kracht van de keten: WoodCircles

Joep van Leeuwen (Gemeente Rotterdam) sluit af met een pitch over WoodCircles, een Europees innovatieproject gericht op het circulaire gebruik van hout in de bouw. Het doel is om hout zo lang mogelijk in de keten te houden en verspilling te minimaliseren. Dit vraagt om kennis van bestaande materialen in de stad, vertrouwen in restkwaliteit en goede communicatie met eindgebruikers.

Inzichten

• Wat de pitches oproepen bij de groep toehoorders is nieuwsgierigheid, ambitie, enthousiasme.
• In de sector worden veel aannames gedaan en de voordelen van biobased bouwen zijn onvoldoende bekend.
• True pricing behoeft absoluut aandacht. Aan de financieringskant zijn er voordelen, zoals rentekorting, waar men vaak geen weet van heeft.
• Daarnaast heeft biobased bouwfysische voordelen en is het dus bijvoorbeeld ook gezonder.
• Het is zaak om barrières weg te nemen en kennis dichtbij te brengen, direct met mensen in te gesprek gaan.
• Biobased heeft - eenmaal bekend - een grote gunfactor, het is tastbaar en ontegenzeggelijk goed.
• PR speelt een grote rol - denk aan de uitzending van Tegenlicht die de projectleider van Valkensteyn inspireerde -, net als de keten.
• Het vertrouwen (over bijvoorbeeld brandveiligheid) moet vergroot worden, maar het is ook gewoon een kwestie van samen doen en proberen.
• We hebben geen bouwopgave, maar een woonopgave. Er zijn voldoende slaapkamers, we hebben alleen meer voordeuren nodig.
• Chantal quote een architect die heel treffend zei: “Schaarste is voor mensen die niet kunnen delen.”
   

Concrete ideeën om vooruitgang te boeken

Het gesprek inspireert de groep tot actie. Drie ideeën springen eruit:

• Losse producten/materialen zijn wel gekwantificeerd maar vaak niet als samenstelling. Bied daarom jaarlijks 10 gratis brandtesten aan om het vertrouwen in de brandveiligheid van biobased materialen te vergroten.
   
• Aannemers hebben een duwtje in de rug nodig. Stimuleer hen met “cadeautjes” door bijvoorbeeld extra bouwhoogte te bieden in ruil voor bouwen met hout.
   
• Biobased bouwen is meer dan een noodzaak voor duurzame woningen. Het biedt een kans om innovatief en inspirerend samen te werken aan een circulaire toekomst. Door kennis te delen, barrières weg te nemen en de dialoog aan te gaan, zetten we samen concrete stappen richting een toekomstbestendige bouwsector.